Herb rodziny Forgách

Rodzina Forgáchów wywodziła się ze starożytnego rodu Hunt-Pázmán. Za najstarszego przedstawieciela tej rodziny uważa się żupana Ivanch, żyjącego ok. 1200 roku.W 1226 roku jego syn - Invanka - za służbę dla króla Andrzeja II, otrzymał od monarchy ziemię Ghymes (terram Gimes) w komitacie nitrzańskim. Syn Ivanka - Andrzej - w 1249 r. był skarbnikiem Beli IV. W 1265 r. brał udział w bitwie między Belą IV a jego synem Stefanem V pod Isaszegi po stronie tego pierwszego. Andrzej Forgách zmarł w 1291 r. zostawiając pięciu synów (Andrzeja, Jana, Michała, Tomasz i Ivanek). Jan został arcybiskupem Kalocsy. Tomasz pełnił funckcję nadżupana (főispán) komitatów Nitry i Bars. Potomkowie Andrzeja, syna Andrzeja, zaczęli odgrywać coraz większą rolę w Królewstwie Węgier. Świadczyć o tym może wydarzenie z 1386 r. kiedy to z polecenia królowej Elżbiety Bośniaczki, żony Ludwika Andegaweńskiego (syn Elżbiety Łokietkówny), Balazs Forgách dokonał udanego zamachu na Karola II Małego (króla Neapolu jako Karol III Durazzo). Wtedy majątek rodzinny powiększył się o zamek i folwark Gács. Natomiast linia Ivanka wymarła na jego synach. Ostatni z synów Andrzeja, Michał (ok. 1333 r.) jako pierwszy przyjął nazwisko Forgách, jednak dopiero jego potomkowie konsekwentnie go używali.

Herb

Wygląd elementów na herbie ewoluował. Najstarszym przedstawieniem herbu miało być to widniejące na pieczęci nadżupana Nitry i Barsy Tomasza, czyli półksiężyc stojący na słupie. W zmieniającym się herbie półksiężyć nie mógł samodzielnie stać na hełmie, zatem stwierdzono, że najodpowiedniejszym ozdobą pomocniczą będzię korpus postaci ukoronowanej dziewicy. 

Taki herb  został przedstawiony w 1412 r. na pieczęci Piotra (wnuk Michała, a kuzyn Balazsa) - hełm, z którego wyłania się naga dziewica z koroną, a obok jej korony dwa półksiężyce. Legenda podaje, że herb przedstawia Królową Matkę Boską, zaś dwa półksiężyce symbolizują najbardziej zaufanych zwolenników królowej Elżbiety Bośniaczki, czyli Miklósa Garaya i Balázsa Forgácha. Ten ostatni miał uzyskać prawo do noszenia tego herbu za udział w zamachu na Karola II. Po donacji w 1525 r. Ludwika II i odnowieniu herbu jego wygląd się zmienił. Kobiecy korpus, z elementu pomocniczego stał się głównym motywem.

Pieczęć Piotra z 1412 r.

Herb Szymona Forgácha z 1559 r.

Herb Franciszka Forgácha z 1603 r.

Herb rodziny Forgách w XVIII wieku.

Kamila D. Szymczak

Bibliografia:

https://www.arcanum.com/hu/online-kiadvanyok/Nagyivan-nagy-ivan-magyarorszag-csaladai-1/negyedik-kotet-233E/forgach-csalad-ghymesi-es-gacsi-grof-2B26/
https://www.arcanum.com/hu/online-kiadvanyok/Lexikonok-a-pallas-nagy-lexikona-2/f-9118/forgach-9EC1/
https://hu.wikibooks.org/wiki/Címerhatározó/Forgách_címer