Węgierski akcent zapałek

Odpalanie zapałki od buta? Czy może w stylu kultowego Lucky Luka od końskiego zadka?

Słynne sceny z westernów jakże inne by były, gdyby nie mały, a najważniejszy szczegół…

zapałki!!!

Znane już były w IV w. n. e. w Chinach pod nazwą "ogniste calowe patyki". Pierwsza produkcja w Europie ruszyła w 1805 r. w Paryż za sprawą Jana Christiana Chancela. Zapłon następował przez zanurzenie główki w stężonym kwasie siarkowym, a następnie wyjęcie. W skutek reakcji chemicznej dochodziło do zapalenia. Zapałki tego typu był drogie oraz niebezpiecznie. Anglik John Walker w 1826 r. opracował sposób odpalenia zapałki poprzez potarcie o szklisty papier. Do odpalenia dochodziło z trudno scią sama reakcja miała gwałtowny przebieg. Przełom nastąpił kiedy to produkcji zapałek zaczęto używać fosforu. Ciężko stwierdzić, kto pierwszym wpadł na ten pomysł, ponieważ nastąpiło to niemal równocześnie w różnych krajach. Możliwe, że pierwszeństwo należy do Węgra - Jánosa Irinyi

János Irinyi (1817-1895)

Był to węgierski chemik, żyjący w latach 1817-1895, uczestnik powstania węgierskiego z roku 1848, studiował na politechnice w Wiedniu. W 1833 r. zapałki fosforowe zaczęto produkować w Anglii, w 1836 r. w USA, zaś w rok później w Rosji. Szybko zaprzestano produkować zapałki fosforowe, ponieważ było to zbyt niebezpiecznie. Co więcej, robotnicy zaczęli chorować na chory szczęk i zębów (m.in. ropienie i gnicie). W 1848 r. zostały przeprowadzone pierwsze próby wykorzystania fosforu czerwonego (odkryty w 1845 r.) przez R.C. Bottgera. Główna zapałki nie zawierała fosforu, ale tekturka pudełka, o którą ocierano zapałkę, już tak. W roku 1855 r. Szwed J. E. Lundström rozpoczął produkcję zapałek bezpiecznych (zapałki szwedzkie) -dzisiaj powszechnie używane. Równocześnie w USA ruszyła produkcja zapałek odpalanych od każdej twardej powierzchni.

Kamila D. Szymczak